Historia Czeluścina to fascynująca opowieść o kolejnych pokoleniach rodów ziemiańskich, które przez wieki dzierżyły władzę nad tym małopolskim majątkiem. Sięgająca początkami XV wieku historia wsi jest mozaiką losów rodzinnych, sądowych sporów i przemian społeczno-gospodarczych.
Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1424 roku, gdy dziedziczką części gruntów była Tomka, żona Wita z Powidza. Już wówczas majątek był przedmiotem licznych transakcji i sporów prawnych. W drugiej połowie XV wieku na arenie historycznej pojawia się ród Czeluścińskich, który przyjmuje nazwisko od miejscowości i zaczyna odgrywać kluczową rolę w jej dziejach.
Jedną z pierwszych barwnych postaci był Wojciech Czeluściński, zwany przydomkiem „Borzantwa”. Miał dwóch synów – Mikołaja i Michała, którzy w 1500 roku wygrali znaczący proces dotyczący części zwanej „lenartowską” Małachowa Złych Miejsc. Warto zauważyć, że sama nazwa wsi była wówczas niezwykle plastyczna – funkcjonowały określenia takie jak „Złych Miąsic Małachów” czy „Małachów Złych Mięsic”.
Kolejne dekady przyniosły serię zmian własnościowych. W 1560 roku majątek został sprzedany Janowi Mierzewskiemu herbu Pawęza, którego syn Bartłomiej odsprzedał swe dziedziczne części Adamowi Kotarbińskiemu. Równolegle w dokumentach pojawiają się wzmianki o rodzie Mrowińskich, choć ich dokładna rola pozostaje niejednoznaczna.
Przełom XVII i XVIII wieku to okres panowania Świerczyńskich. Maciej Świerczyński, żonaty z Petronellą Żukowską, był nie tylko dziedzicem Czeluścina, ale także posiadaczem sąsiedniego majątku Gulczewo. Ich syn, ksiądz Maciej, kontynuował rodzinne tradycje ziemiańskie.
Wiek XIX przyniósł kolejne zmiany właścicielskie. Dominik Przanowski wraz z żoną Józefą Trąmpczyńską objęli majątek na początku stulecia. Po jego śmierci w 1806 roku dziedzictwo przejął syn Jerzy Józef Michał, żonaty z Franciszką Józefą Brzozowską. Ciekawostką jest historia 20-letniej Emilii Przanowskiej, która w 1823 roku wyszła za 41-letniego Zozefa Biedermana.
Koniec XIX wieku przyniósł kolejną zmianę właścicieli. Majątek trafił w ręce Cypriana Koszutskiego herbu Leszczyc, żonatego z Brzeżańską. Ich syn Nikodem zmarł tragicznie młodo, mając zaledwie 27 lat.
Na przełomie wieków majątek znalazł się w posiadaniu rodziny Albrecht. W 1885 roku Czeluścin składał się z wsi i dominium o powierzchni 925 mórg. We wsi mieszkało wówczas 98 osób, w tym 9 ewangelików i 89 katolików, z czego aż 30 było analfabetami.
Dwudziestolecie międzywojenne to dalszy rozwój majątku. W 1926 roku należał do Karola (Karla) Albrechta i liczył 246 hektarów, z czego 236 ha stanowiły ziemie uprawne. Podczas II wojny światowej wieś funkcjonowała pod niemiecką nazwą Albrechtshagen.
Powojenna rzeczywistość przyniosła kres ziemiańskiej epoki. Dobra zostały przejęte przez Skarb Państwa i rozparcelowane. Na bazie pozostałości majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, które przetrwało do początku lat 90. XX wieku.
Historia Czeluścina to doskonały przykład losów małopolskiego majątku ziemiańskiego – opowieść o przemianach społecznych, kolejnych pokoleniach i nieprzewidywalności historii.